K A R Y A

SELOP

Dening : Sumarno

Srengenge angslup mangulon, wayahe surup repet-repet candhikala. Seno gage mentas saka lalahan kang rampung dipaculi, munggah galengan sawah. Awakke clumprut lendhut sawise sedina muput nyiapake lalahan kang bakal ditanduri winih pari. Mlaku alon-alon manggul pacul ing pundhak ngliwati galengan sawah kang lunyu. Hawa adhem njekut remasuk ing awak. Swara kodhok pating theot mbrangus kahanan. Lamat-lamat saka kadohan keprungu swara adzan maghrib. Lakune Seno digawe tansaya rikat. Bulak sawah Karangjati wus sepi ora ana wong kang kumlebat.

Rampung reresik awak ing mburi Seno lungguh leyeh-leyeh ing lincak. Teh nasgithel kemebul mongah-mongah sandhuwur meja. Karti sisihane isih ingkul ngliwet njangan ing pawon.

“Pak, sega jangane wus mateng. Gek dhahar…” dumadakan Karti metu saka pawon nyangking wakul isi sega, gawe cabar lamunane Seno.

Seno banjur nyruput teh nasgithel karemane. Rasane kempeyar seger. Banjur nyidhuk sega lan jangan bekothok tempe. Sambele sambel jenggot isih diwadhahi cowek. Seno lan Karti wus trima mangan lawuh jangan lan sambel. Mung sing rada angel mangan kuwi anak lanang loro, Nur lan Amat. Nur lungguh ing bangku SD kelas loro dene Amat isih TK. Sakloron saben mangan mesthi rewel, ngarani endi kang njaluk lawuh endhog, perkedel, bakso, tempe kecap, kentaki, lan sapanunggalane. Kuwi kang njalari Karti duwe bon-bonan rada kandel panggonane Yu Karmi bakul sayur keliling.

“Kang Parmin mau mrene, Pak…” guneme Karti sambi mangan.

“Ana parigawe apa?” pitakone Seno semu gumun, sebab kakangne kang sugih blegedhu kuwi wus meh rong taun iki ora gelem teka ing omahe.

“Jare minggu ngarep Kang Parmin arep duwe gawe, ngentas pitulus anak mbarep, si Yuni.”

“O, Yuni wus arep duwe bojo?” pitakone Seno nakyinake.

“Iya, jare anggone nglamar wus patang wulan kepungkur. Entuk kanca kuliah saka kutha.” jawabe Karti aweh katrangan.

“Sepisan njaluk donga pengestu anggone arep duwe gawe, kaping pindho sampeyan dikon melu among tamu nalika nampa dhayoh resepsi.” Karti mbacutake guneme.

Seno meneng. Wis meh rong taun iki, Parmin lan dhewekne neng-nengan. Mula bukane bab dum-duman warisan saka wong tuwane. Parmin kukuh njaluk warisan lemah kebon klebu tabon, dene sawah ben digarap Seno. Kekarepane Seno ora mangkono, kebon lan sawah kang ono diparo. Separo kanggo Parmin, separo kanggo dhewekne. Sawah kang maune jembar, pancen wus akeh kang didoli kanggo wragad bapak simbok nalika nandhang gerah. Parmin kukuh njaluk lemah kebon klebu omah tabon merga wus rumangsa nyandhing bapak lan simbok. Seno senajan ora nyandhing, ananging uga rumangsa wus melu ngrumat duk nalika swargi isih sugeng. Rembugan kakang adhi cunthel. Suwe-suwe Seno trima ngalah.

“Iki mau Kang Parmin nggawakake sandhangan sragam busana Jawa kanggo sampeyan pas resepsi, Pak.” Karti metu saka kamar nyangking tas.

“Sragam wus komplit, mung kari kurang sandhal selop. Sampeyan kon golek silihan dhewe…” Karti mbukak tas.

“Ayo dijajal, Pak.” kandhane Karti. Sragam busana Jawa komplit iku banjur dijajal. Kabeh wus dirasa pas ing awake Seno klebu blangkon, surjan, jarik lan pendhok. Mung kari kurang selop.

Lir gumantine wektu krasa cepet. Seno lan Karti wus ngrampungake gaweyan sawah.

“Jagone awake dhewe rak isih to Bune?” pitakone Seno nalika sakloron jagongan bar surup.

“Ya isih. Mau esuk isih dakpakani.”

“Adol jago babon karo dherene sisan.“

“Dhere kemanggang sing wangun didol ana loro, Pakne.”

“Ya adol jago, babon, karo dhere kemanggang loro. Sesuk esuk mruput mangkat, diterke dagange Irah.” prentahe  Seno marang sisihane.

“Ya, Pakne. Terus sampeyan wus oleh silihan sandhal selop durung?” pitakone Karti ngelingake Seno.

“Wah malah urung kober nyilih.”

“Coba sesuk mangkat nanggone Den Broto. Ketoke Den Broto duwe selop luwih saka siji.” guneme Karti marang Seno.

“Sesuk sore coba aku dakmangkat daleme Den Broto.” jawabe Seno karo nyawang mbulan nylirit ing angkasa. Angin sembribit nampeg rai, keprungu swara jangkerik ngerik saut-sautan.

Sore kuwi, Seno klinong-klinong mangkat panggonane Den Broto, sawijining pensiunan guru kang isih sapedhukuhan karo Seno. Den Broto kuwi kawentar wong bloboh, seneng tetulung lan grapyak semanak marang sapa wae. Tekan plataran daleme Den Broto, Seno banjur nothok lawang karo uluk salam.

“Kula nuwun…” Ora watara suwe lawang dibukak.

 “O, mangga, Pak Seno…” jebul kang nemoni Agus, anak lanange Den Broto.

“Kula badhe kepanggih Pak Broto.” guneme Seno blaka suta.

“Pangapunten, bapak saweg tindak kalihan ibu, njagong wonten tangga desa.” jawabe Agus alon.

Seno meneng sedhela, banjur nerusake guneme. “Kula namung badhe nyuwun ngampil sandhal selop kagunganipun bapak….”

“O, nggih saged. Mangga Pak Seno milih piyambak kemawon pundi ingkang cocog. Ngapunten kula sambi wonten kamar rumiyin…” Agus nuduhake rak kayu kang isine sepatu lan sandhal banjur mlebu kamar.

Seno girang-girang gumuyu. Ing kono udakara ana enem pasangan sepatu lan lima pasangan selop. Seno milih endi kang cocog karo sikile. Selop ing kono iku kabeh menceling, sajak ajeg dirumat lan disemir. Ana kang warna ireng thuntheng, coklat, ireng semu abang, coklat semu abang lan ireng biasa. Seno mbayangake selop iku mbiyen anyare mesthi regane larang, ketara nganti lawas tetep isih apik.

“Sampun mas Agus. Kula ngampil setunggal kemawon…”

“Nggih, Pak Seno. Ndhereaken…” wangsulane Agus ora metu saka kamar.

Tiba dina pahargyan ing omahe Parmin kang wus dipasang tendha, janur lan kembar mayang. Kawit wingi sore, tamune ilir mbanyu mili. Njaragan Parmin iku kejaba sugih blegedhu ing desane, kenalane uga akeh. Sangarepe ijab, Seno lan Karti wus melu among tamu. Rombongan calon penganten lanang uga wus rawuh. Ora let suwe rombongan calon besan nututi rawuh ing papan kono. Acara ijab qabul mlaku lancar, disekseni petugas saka Kantor Urusan Agama. Rampung ijab qabul banjur pasrah panampi penganten lan ular-ular sawetara kanggo penganten sarimbit. Rampung iku, tamu diaturi pasugatan dhaharan prasmanan kang wus disiapake. Minangka adhine Parmin, Seno dadi jujugan pitakon wong-wong mburi kang padha rewang. Mula Seno maju mundur takon marang kakangne bab kang ditakoake wong mburi. Seno uga mlebu metu njero omah. Ndilalah, nalika mlebu omah lan arep metu maneh, selop kang diwenehake ngarep lawang ora ana. Ditakokake marang wong-wong kang ana kono, klebu kang padha rewang, padha gedheg ora ngerti. Tekan bubaran pahargyan, selop meksa durung ketemu.

“Sesuk nek ana wong mbalekake selop, dirumati ya Kang. Kuwi selop lehku nyilih. Aku karo Karti bali dhisik.” welinge Seno marang kakangne.

Sedina, rong dina nganti seminggu, selop durung bali. Nalika dikaruhke panggonane Parmin, ing kono uga durung ana kang mbalekake. Awan bengi Seno kepikiran selop silihan kasebut. Pirang-pirang dina Seno ora mangkat sawah. Gaweyan ngrabuk, ngobati lan matun tanduran digarap dening Karti. Seno uga ora metu-metu saka ngomah, ora mangkat arisan lan patemon ajeg padhukuhan, isin menawa kepethuk Den Broto terus ditakoni bab selop kang disilih. Mangan dadi ora krasa enak, turu ora bisa angler.

“Aku kudu tanggungjawab, Bune. Utang kuwi wajibe nyaur, nyilih kuwi kuwajibane mbalekake...” antebe Seno nalika Karti ngakon Seno supaya blaka suta marang Den Broto bab ilange selop kasebut.

“Ora-orane Den Broto njaluk ijol. Lha wong selop kuwi pancen ilang tenan.” panemune Karti.

“Ora Bune. Mbuh kepiye carane, kudu dakijoli. Yen selop iku ora bali, aku kudu tuku selop anyar…” Seno tetep puguh marang kekarepane.

Seno akon Karti adol barang-barang kang diduweni. Simpenan gabah limang sliri, pit onthel, tivi, lemari, pitik, klebu radhio lawas melu didol. Senajan dirasa abot, Karti tetep sendika dhawuh marang guru lakine. Tundhone, Karti tampa dhuwit meh limangatus ewu saka asil dodolan barang-barange. Awakke Seno tansaya kuru lan ringkih. Meh sewulan ora doyan mangan lan ngombe, awake paribasan mung kari lunglit.

Esuk kuwi Karti mruput mangkat pasar kecamatan saperlu tuku selop anyar. Kang dijujug toko sepatu sacedhak pasar kecamatan. Dening sing jaga toko, Karti ditawani selop pirang-pirang jinis, kawit sing rega rongatus ewu nganti kang rega sayuta luwih. Karti milih kang rega patangatus ewu. Dianggep sedhengan, ora murah banget ananging uga ora larang banget. Udakara jam sanga esuk, Karti wus tekan ngomah. Kahanan omah sepi, bocah-bocah wus budhal sekolah. Ananging kayangapa kagete Karti nalika mlebu omah, Seno wus meneng wae ing peturon. Digugah bola-bali, tetep ora tangi. Seno merem dhipet ora ambegan. Seno kasedan jati. “Pakneee….” pambengoke Karti gawe kagete tangga teparo.

Seminggu sawise sripahe Seno, Karti lagi kelingan selop durung dibaleake ana daleme Den Broto. Mula sore kuwi, Karti mangkat daleme Den Broto. Ndilalah Den Broto ana ngarepan lagi nyirami kembang-kembang ing pot.

“Selop kagunganipun Pak Broto ingkang dipunampil semah kula kala semanten ical. Menika kula tumbasaken ingkang enggal…” guneme Karti groyok.

“Agus uga wus kandha menawa selopku disilih Seno. Umpama dienggo terus ilang, rasah diijoli. Kae mung selop murah, lehku tuku ana klithikan. Regane mung seket ewu. Ndilalah, terus daksemirke dadi katon kinclong…” jawabe Den Broto. Mak dheg atine Karti krungu jawabane Den Broto.

“Mboten pak, welingipun swargi selop menika kedah kula aturaken Pak Broto. Sampun kula nyuwun pamit.” Karti mlaku rikat ninggal Den Broto kang isih kamitenggengen weruh tindak-tanduke tanggane iku. Selop mung dijarke gumlethek ing kono. 

(Khahyangan, 2017)